Ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα | Τι είναι – Κατευθυντήριες οδηγίες για την αντιμετώπισή του
Το ακανθοκυτταρικό επιθηλίωμα του δέρματος (ΑΚΚ) ή καρκίνωμα από πλακώδες επίθήλιο είναι ο δεύτερος πιο συχνός καρκίνος του δέρματος με συνεχή αύξηση στην εμφάνισή του κυρίως σε ηλικιωμένα άτομα. Το 10% των ανθρώπων θα εμφανίσουν ΑΚΚ του δέρματος κάποια στιγμή στη ζωή τους και αυτό συνιστά μια αύξηση 200% στη συχνότητα του από το 1960. Ο κύριος προδιαθεσικός παράγοντας είναι η αθροιστική έκθεση στον ήλιο κατά την παιδική και νεανική ηλικία. Γι’ αυτό το λόγο οι όγκοι εμφανίζονται συχνά στο πρόσωπο και τα χέρια ατόμων με ανοιχτόχρωμη επιδερμίδα.
Όγκοι Υψηλού Κινδύνου
Η σταδιοποίηση των δερματικών ΑΚΚ σε υψηλού κινδύνου πραγματοποιείται λαμβάνοντας υπόψιν τα εξής χαρακτηριστικά:
- Εντόπιση στη μύτη, την περιοφθαλμική χώρα, το πτερύγιο του ωτός, τα χείλη, το πηγούνι, τα χέρια, τα γεννητικά όργανα και τα πόδια.
- Εντόπιση στις παρειές, το μέτωπο, το τριχωτό της κεφαλής, το λαιμό ή προκνημιαία ΚΑΙ διάμετρο όγκου πάνω από 10 χιλιοστά.
- Εντόπιση στον κορμό ή τα υπόλοιπα άκρα ΚΑΙ διάμετρο πάνω από 20 χιλιοστά.
- Ταχεία ανάπτυξη του όγκου.
- Όγκος που είχε χειρουργηθεί στο παρελθόν (υποτροπή).
- Ασθενείς με ιστορικό ανοσοκαταστολής.
- Όγκοι που αναπτύσσονται πάνω σε ουλές εγκαυμάτων (έλκη Marjolin).
- Όγκοι με χαμηλή διαφοροποίηση (στη βιοψία).
- Όγκοι με περινευρική διήθηση (στη βιοψία).
Η πιθανότητα μετάστασης ανέρχεται σε 4% και αφορά κυρίως σε ασθενείς με όγκους υψηλού κινδύνου. Σε αυτούς τους ασθενείς συστήνεται η διενέργεια προεγχειρητικών απεικονιστικών εξετάσεων (μαγνητική, αξονική τομογραφία ή PETscan) για σταδιοποίηση.
Θεραπεία
Η κύρια θεραπευτική προσέγγιση των ΑΚΚ θεωρείται η χειρουργική εκτομή και αποκατάσταση με πλαστική επέμβαση. Οι χειρουργικές κατευθυντήριες οδηγίες συνιστούν την περιμετρική εκτομή 4-6 χιλιοστών φαινομενικά υγιούς δέρματος, γιατί το καρκίνωμα επεκτείνεται υποκλινικά στους γύρω ιστούς. Το βάθος της εκτομής πρέπει να φτάνει στη βαθύτερη στοιβάδα του δέρματος. Ακόμη και με πιστή εφαρμογή αυτών των αυστηρών standards, τα ποσοστά τοπικής υποτροπής εγγίζουν το 5%.
Η ακτινοθεραπεία ωφελεί πρωτογενώς άτομα με ανεγχείρητους ή μεταστατικούς όγκους και επικουρικά χειρουργημένους ασθενείς με υψηλού κινδύνου ή ατελώς εξαιρεθέντα ΑΚΚ. Συντελεί σε έλεγχο της νόσου, ωστόσο τα ποσοστά ίασης είναι χαμηλότερα από της χειρουργικής αντιμετώπισης.
Η συντηρητική αντιμετώπιση με φωτοδυναμική θεραπεία και κρέμες ιμικουιμόδης ή 5-φθοριουρακίλης δεν έχει τεκμηριωθεί ότι ωφελεί άτομα με ΑΚΚ του δέρματος και η χρήση τους σε αυτούς τους ασθενείς ΑΝΤΕΝΔΕΙΚΝΥΤΑΙ.
[Πηγή] WorkGroup. Guidelines of care for the management of cutaneous squamous cell carcinoma. J Am Acad Dermatol. 2018 Mar; 78(3):560-578
